घरातली कामं करणं तसं प्रत्येक पुरूषाला बायकीच वाटतं. सध्या आई आहे म्हणून एका टिपिकल भारतीय मेंटालिटीनुसार आईला मदत व्हावी म्हणून काम करणं क्रमप्राप्तच. मुद्दा असा.. भांड्यांचा खच पडला होता. साडे अकराच्या आसपास आवरायला घेतलं. घासून झालंच होतं की पायाला ओलावा लागू लागला. ड्रेनेज तुंबलं होतं. सगळं खरकटं जमीनीवर अख्ख्या किचनभर पसरलं. तेलाचा तवंग सगळाच. पाय सरकत होते. नीट उभं राहता येत नव्हतं. तेलाचा उग्र वास नाकाचे केस जाळत होता. शेवटी बेसिनचा पाईप काढून .. होल मध्ये हात घालून साफ करायचा प्रचंड प्रयत्न केला. पण पाणी काही केल्या जाईना. हात मनगटापर्यंत खरचटला. गुडघ्याला मजबूत कळ बसली. पाय ओल्याव्यात राहून अगदीच कसेनुसे झाले होते. श्वास घ्यावा तरी कसा अशी पंचाईत. शेवटी वैतागून आईला फोन केला. सांगितलं सगळं.. म्हटलं, अम्मा ते बेसिन तुंबलंय गं.. ती म्हणाली.. काळजी करू नकोस. एक पॅकेट आहे. त्यातली पावडर टाक. आणि अर्ध्या तासाने पाणी ओत सगळं निघून जाईल. म्हटलं ठिक आहे. पाकीट हातात घेतलं. इन्स्ट्रक्शन वाचल्या. होल मधलं सगळं पाणी, कचरा काढून पावडर टाकण्याचे निर्देश होते. वैगातलेल्या अवस्थेत उशीचं कवर काढून सगळं पाणी भरून काढलं. पूर्ण होल रिकामं केलं. तोवर कोपरापर्यंतचा हात घाण पाण्याने माखला होता. सगळं स्वच्छ केलं. पावडर टाकली अन् वाट पाहत राहीलो अर्ध्या तासाची. ठरलेल्या वेळेला पाणी टाकलं. दणादणा ड्रेनेज क्लिन. पुन्हा सगळी लादी पुसून काढली. तरी वास जाईना. मग फिनाईल ओतून पुन्हा स्वच्छ केलं. तेव्हा हायसं वाटलं. आंघोळ केली. पँट भिजत घातलीये एरियल मध्ये. सकाळी यथावकाश धुईनच. आता हात बेकार कडक झाले होते. मध्ये मध्ये स्किन फुटलीये. खरचटलंय. बसलो शांतपणे आता किबोर्ड बडवत..
अम्माची बोटं इंकला प्रचंड घाबरतात. सगळी बोटं काळी तपकिरी पडलीयेत. तरी ती सर्व करतेच आहे. माझ्या अंगावर आलं की मी करतो कधी मधी..
लिहायचं कारण एवढंच की.. सुधारक ओलवेंचं सफाई कामगारांच्या आयुष्यावरील फोटो पुस्तकाची आठवण झाली. तेवढ्यात ती एका दोस्ताच्या वॉलवर सुद्धा दिसलीत. मन गलबलून आलं. आपण येड्यागांड्याची माजोरड्या मुलग्यांनी आपल्या आया-बहिणी-बायकांचं आयुष्य ह्या फोर्थ क्लास वर्करसारखंच बनवून ठेवलंय ते ही त्यांच्या हक्काच्या घरातच..नाय नाय म्हणता किती अन्याय होत असतो आपल्याच कुटूंबव्यवस्थेत याचा साधा अंदाज सुद्धा बांधता येत नाही. साला घंट्याची स्त्री मुक्ती होणारे या देशात..
लिहवत नाही.. बोलवत नाही. ही शोषण व्यवस्था लाडापोटी उपजलीये की अन्य कशापोटी यावर विचार देखील करवत नाही…
वैभव छाया
